Zasady przyznawania premii na rozpoczęcie działalności pozarolniczej w 2021 i 2022

Premia na rozpoczęcie działalności pozarolniczej to znaczące wsparcie finansowe dla rolników, którzy planują rozszerzyć swoje źródła dochodu. W latach 2021-2022 program ten cieszył się dużym zainteresowaniem ze względu na atrakcyjne warunki i wysokość dofinansowania. Przyjrzyjmy się szczegółowo zasadom przyznawania premii w tym okresie, wymaganiom stawianym wnioskodawcom oraz procedurom aplikacyjnym.

Czym jest premia na rozpoczęcie działalności pozarolniczej?

Premia na rozpoczęcie działalności pozarolniczej to bezzwrotna pomoc finansowa oferowana przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) na lata 2014-2020, z przedłużeniem na lata 2021-2022. Głównym celem tego wsparcia jest dywersyfikacja dochodów gospodarstw rolnych poprzez umożliwienie rolnikom, ich małżonkom lub domownikom rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej niezwiązanej bezpośrednio z rolnictwem.

Premia na rozpoczęcie działalności pozarolniczej to jednorazowa, bezzwrotna pomoc finansowa w wysokości 150 000 zł, wypłacana w dwóch ratach: 80% po spełnieniu warunków określonych w decyzji o przyznaniu pomocy oraz 20% po realizacji biznesplanu.

Środki z premii można przeznaczyć na różnorodne koszty związane z uruchomieniem i prowadzeniem działalności pozarolniczej, takie jak:

• Zakup maszyn i specjalistycznych urządzeń
• Nabycie niezbędnego wyposażenia
• Budowa lub modernizacja budynków
• Działania promocyjne nowej działalności

Warunki otrzymania premii w latach 2021-2022

W okresie 2021-2022 o premię na rozpoczęcie działalności pozarolniczej mogli ubiegać się:

• Rolnicy ubezpieczeni w KRUS w pełnym zakresie nieprzerwanie przez co najmniej 12 miesięcy poprzedzających dzień złożenia wniosku
• Małżonkowie rolników ubezpieczonych w KRUS
• Domownicy rolników ubezpieczonych w KRUS

Dodatkowe kryteria kwalifikacyjne, które należało spełnić:

• Posiadanie gospodarstwa rolnego o powierzchni co najmniej 1 ha
• Brak prowadzenia działalności gospodarczej w okresie 24 miesięcy przed złożeniem wniosku
• Przedłożenie biznesplanu zakładającego utworzenie co najmniej jednego miejsca pracy (może to być samozatrudnienie)
• Zobowiązanie do prowadzenia działalności pozarolniczej przez co najmniej 5 lat od dnia wypłaty drugiej raty pomocy

Priorytetowe obszary działalności

W naborach z lat 2021-2022 ARiMR priorytetowo traktowała wnioski dotyczące działalności pozarolniczej w następujących obszarach:

• Usługi dla rolnictwa i leśnictwa
• Przetwórstwo produktów rolnych lub jadalnych produktów leśnych
• Wytwarzanie produktów energetycznych z biomasy
• Rzemiosło lub rękodzielnictwo
• Turystyka wiejska
• Usługi społeczne (opieka nad dziećmi, osobami starszymi, niepełnosprawnymi)
• Działalność informatyczna, architektoniczna, inżynierska, rachunkowości, księgowości i kontroli ksiąg, usługi techniczne, doradztwo

Procedura ubiegania się o premię w latach 2021-2022

Proces ubiegania się o premię na rozpoczęcie działalności pozarolniczej w latach 2021-2022 przebiegał według ściśle określonych etapów:

1. Złożenie wniosku – wnioski przyjmowane były przez ARiMR w ściśle określonych terminach. W 2021 roku nabór trwał od 29 października do 30 listopada, natomiast w 2022 roku od 13 października do 14 listopada.

2. Ocena wniosku – ARiMR dokonywała oceny formalnej i merytorycznej wniosków, przyznając punkty według określonych kryteriów:

• Rodzaj planowanej działalności (maksymalnie 5 punktów)
• Utworzenie dodatkowych miejsc pracy (maksymalnie 7 punktów)
• Innowacyjność projektu (maksymalnie 2 punkty)
• Wpływ na realizację celów przekrojowych (ochrona środowiska, przeciwdziałanie zmianom klimatu – maksymalnie 2 punkty)

3. Podpisanie umowy – po pozytywnej weryfikacji wniosku i uzyskaniu wymaganej liczby punktów, wnioskodawca podpisywał umowę z ARiMR.

4. Realizacja biznesplanu – beneficjent realizował biznesplan zgodnie z zatwierdzonym harmonogramem, co obejmowało rejestrację działalności gospodarczej i utworzenie deklarowanych miejsc pracy.

5. Wypłata premii – pierwsza rata (80%) trafiała do beneficjenta po podpisaniu umowy i spełnieniu warunków określonych w decyzji, druga rata (20%) po pełnej realizacji biznesplanu.

Zmiany w zasadach przyznawania premii w 2022 roku

Rok 2022 przyniósł kilka istotnych modyfikacji w porównaniu do naboru z 2021 roku:

1. Zwiększenie limitu pomocy – w przypadku utworzenia więcej niż jednego miejsca pracy, wysokość premii mogła zostać zwiększona do 200 000 zł, co stanowiło znaczącą zachętę do tworzenia dodatkowych etatów.

2. Modyfikacja kryteriów punktowych – większy nacisk położono na tworzenie miejsc pracy oraz innowacyjność projektów, co odzwierciedlało priorytetowe cele programu.

3. Rozszerzenie katalogu kosztów kwalifikowalnych – wprowadzono możliwość finansowania zakupu środków transportu (z wyłączeniem samochodów osobowych przeznaczonych do przewozu mniej niż 8 osób).

4. Uproszczenie procedur – umożliwiono składanie niektórych dokumentów w formie elektronicznej, co usprawniło proces aplikacyjny.

W naborze z 2022 roku wprowadzono również preferencje dla gospodarstw dotkniętych ASF (afrykańskim pomorem świń), przyznając dodatkowe punkty wnioskodawcom z obszarów objętych restrykcjami związanymi z tą chorobą.

Najczęstsze problemy i błędy przy ubieganiu się o premię

Doświadczenia z naborów w latach 2021-2022 pozwalają zidentyfikować najczęstsze błędy popełniane przez wnioskodawców:

1. Nierealistyczne założenia biznesplanu – wielu aplikujących przygotowywało zbyt optymistyczne prognozy finansowe lub znacząco niedoszacowywało kosztów prowadzenia działalności, co podważało wiarygodność całego projektu.

2. Nieprawidłowe wypełnienie wniosku – braki formalne lub niespójność informacji w różnych częściach dokumentacji często skutkowały odrzuceniem wniosku już na etapie oceny formalnej.

3. Niewystarczające uzasadnienie innowacyjności – wnioskodawcy często nie potrafili przekonująco wykazać, dlaczego ich przedsięwzięcie ma charakter innowacyjny, podając ogólnikowe argumenty zamiast konkretnych dowodów.

4. Niedostosowanie projektu do priorytetowych obszarów – wybór działalności spoza preferowanych przez ARiMR kategorii znacząco zmniejszał szanse na uzyskanie dofinansowania.

5. Brak dowodów na posiadanie odpowiednich kwalifikacji – nieudokumentowanie doświadczenia lub wykształcenia w zakresie planowanej działalności podważało wykonalność projektu.

Aby zwiększyć szanse na otrzymanie premii, warto było skorzystać z doradztwa oferowanego przez Ośrodki Doradztwa Rolniczego, które specjalizowały się w przygotowaniu wniosków i biznesplanów zgodnych z wymogami ARiMR.

Podsumowanie

Premia na rozpoczęcie działalności pozarolniczej w latach 2021-2022 stanowiła istotne wsparcie dla rolników poszukujących alternatywnych źródeł dochodu. Wysokość dofinansowania (150 000 zł, a w niektórych przypadkach nawet 200 000 zł) oraz bezzwrotny charakter pomocy czyniły ten program wyjątkowo atrakcyjnym narzędziem rozwoju obszarów wiejskich.

Kluczem do sukcesu w ubieganiu się o premię było staranne przygotowanie biznesplanu, uwzględnienie priorytetowych obszarów działalności oraz spełnienie wszystkich formalnych wymogów ARiMR. Należy pamiętać, że beneficjenci zobowiązani byli do prowadzenia działalności przez minimum 5 lat od otrzymania drugiej raty pomocy, co wymagało przemyślanej, długofalowej strategii biznesowej.

Program premii na rozpoczęcie działalności pozarolniczej skutecznie przyczyniał się do dywersyfikacji działalności gospodarczej na obszarach wiejskich, tworząc nowe miejsca pracy i wspierając rozwój przedsiębiorczości poza sektorem rolnym. Dla wielu rolników i ich rodzin stanowił realną szansę na poprawę sytuacji ekonomicznej oraz rozwój zawodowy w nowych, często innowacyjnych branżach.